Jan Carmiggelt wordt geboren op nieuwjaarsdag 1910 als oudste zoon van Herman en Jeanne Carmiggelt. Bijna vier jaar later wordt zijn broer Simon geboren. Vader Herman is vertegenwoordiger bij een vleeswarenfabriek en moeder Jeanne opent na de geboorte van Simon een eigen winkel: het Nieuwe Hoeden en Petten Magazijn aan het Westeinde nummer 172 in Den Haag, naast het R.K. Ziekenhuis St. Johannes de Deo. Als het ziekenhuis jaren later gaat uitbreiden verhuist het gezin naar de Druivenstraat en wordt de winkel opgeheven.

Karakter
Simon is op school doodongelukkig, maar heeft al vroeg plezier in het schrijven van verhalen en gedichten. Jan daarentegen is een veelzijdige jongen, een doener, hij organiseert huiselijke feestjes, waar muziek wordt gemaakt en clownsnummers uit het circus worden nagedaan. Op twaalfjarige leeftijd begint Jan met een paar vrienden een orkestje en spelen ze muziek na van dansorkestjes uit die tijd.
Jan blinkt uit op school en gaat economie studeren. Uit volle overtuiging sluit hij zich aan bij de Jongeren Vredes Actie en voert met een gebroken geweertje op de revers actie tegen het militaire oorlogsgeweld. Hij legt huisbezoeken af om leden en donateurs te werven en verkoopt brochures. Jan wordt lid van een sociaaldemocratische studentenvereniging, hij geeft blijk van een ontembare energie.

Simon moet echter vanwege slechte resultaten van school af en wil journalist worden. Hij wordt jongste verslaggever van Vooruit, de Haagse editie van Het Volk. Jan, al in de twintig en getrouwd, verwerft een positie als redacteur financiën / economie bij Het Volk in Amsterdam. Daarna werkt hij als ambtenaar bij het Rijksbureau voor Tabak, en vanaf september 1941 is hij als econoom verbonden aan het Bureau G.J. Teppema.

Buitencommando
Tijdens de oorlog raakt Jan betrokken bij het verzet, en zorgt voor bonkaarten voor ondergedoken joden. Als hij op 17 juli 1943 in Den Haag wordt gearresteerd, wordt Jan eerst naar Scheveningen gebracht, daarna naar Kamp Vught. Jan wordt tewerkgesteld in het buitencommando Moerdijk, waar gevangenen worden ingezet voor het graven van tankvallen. Daar komt hij op 26 september 1943 om het leven.

In de trein – Gedicht van Simon Carmiggelt

Bij Vught dacht ik: ‘Hier is broer Jan gestorven.’
En ‘k zag mijn vader, met zijn oud gezicht
rood opgezwollen, toen het doodsbericht
zijn late leven toch nog had bedorven.

Voor moeder kwam een eind aan haar pakketten.
Zij streed, zolang Jan zat, met eigen wapen,
stond aan ‘t fornuis haar moed bijeen te rapen,
zond zeven broden, zeven tegenzetten.

En ook het reizen was achter de rug.
Ze gingen met de trein. Daar ligt het kamp.
Daar zit hij in. Daar woont die ramp.
Dan zuchtten ze en gingen maar weer terug.

Ziet ge de boer de vredesakker ploegen?
Mijn moeder heeft Jans foto op de kast gezet.
Mijn vader geeft in ‘t graf ‘n antwoord aan die vroegen:
‘En de oude man, hoe draagt hij het?’

———————————————
Uit: Fabriekswater.

Bronnen:

• Erelijst van gevallenen 1940-1945
• gegevens zijn verstrekt door echtgenote