Postma, Jan Geboren te: Amsterdam op 18 februari 1895 Omgekomen in: Kamp Vught op 25 juli 1944, 49 jaar

De ouders van Jan zijn afkomstig uit Friesland, zij verlaten de provincie aan het eind van de negentiende eeuw vanwege de landbouwcrisis en vestigen zich in Amsterdam. De vader van Jan vindt daar regelmatig werk. Jan groeit in Amsterdam op in een sociaaldemocratisch en atheïstisch milieu. Jan wordt drukker ondanks een beurs waarmee hij aan de kunstacademie kan gaan studeren. Als Jan werk heeft sluit hij zich aan bij een vakbond. Hij maakt de ontwikkelingen van de vakbond mee en wordt in 1924 bestuurder namens de afdeling Amsterdam van de Nederlandsche Lito- Foto- en Chemiegrafenbond.

Communistische Partij Nederland
Jan wordt uiteindelijk lid van de Federatie van Sociaal-Anarchisten en vooral met de jeugdorganisatie van de Sociaal-Anarchisten heeft Jan veel te maken. In 1922 trouwt Jan met Nel, de secretaresse van de jeugdorganisatie. Jan zet zich geleidelijk aan af tegen het anarchistische karakter van de Nederlandse communisten. In 1925 wordt Jan vervolgens lid van de Bond van Communistische Strijd-en Propagandaclubs. Een half jaar later wordt Jan toch lid van het bestuur van de Communistische Partij Nederland. Jan is in deze tijd ook schrijver en of redacteur van een groot aantal bladen van communistische organisaties.

Internationale Rode Hulp
Als Jan als gevolg van de economische crisis in de jaren dertig werkloos raakt wordt hij naar de Komintern gestuurd in Moskou, om de Nederlandse zaken te behartigen en de politiek te leren kennen. Na zijn terugkeer krijgt hij de leiding over de Internationale Rode Hulp, die bijvoorbeeld politieke gevangenen helpt. Na de overwinning van Hitler in de verkiezingen van 1933 en bij het uitbreken van de Spaanse burgeroorlog krijgt deze organisatie het erg druk.

Persoonsbewijzen
Als de oorlog uitbreekt krijgt Jan de opdracht om zich uit alle communistische activiteiten terug te trekken. Hij moet wachten tot hij weer nodig is. Jan zoekt dan weer werk als chemiegraaf en vervalst talloze persoonsbewijzen voor het verzet. Ook wordt hij in Amsterdam verantwoordelijk voor de illegale krant De Waarheid. Jan wordt in 1943 gedwongen de leiding te nemen van het Amsterdamse communistische verzet en doet dit met verve. Hij bouwt een nieuwe verzetsorganisatie op die haar mannetje staat. Jan voert ook acties uit met Hannie Schaft.

Nederlandse communistische verzet
Na de arrestaties van veel vooraanstaande communisten in april 1943 wordt er contact opgenomen met Moskou. Er wordt besloten dat Jan Postma het Nederlandse communistische verzet moet gaan leiden. Postma pleit daarna in een pamflet voor een socialistisch Nederland dat via een democratische weg tot stand moet komen. De leiding van de CPN komt dan met het idee om een eigen krant uit te brengen op grotere schaal dan De Waarheid. Om de plannen hiervoor te bespreken moet Jan naar Utrecht. De tweede bijeenkomst mislukt en Jan wordt door de SD opgepakt.

Verhoren
Ook tijdens zijn gevangenschap slaagt Jan er in contact te onderhouden met het communistische verzet en stippelt hij in grote lijnen de doelen van het verzet uit. Het verzet onderneemt verschillende pogingen om Jan te bevrijden, de veiligheidsmaatregelen rondom Jan zijn echter zo streng dat alle pogingen mislukken. De SD maakt gebruik van alle middelen om Jan tijdens verhoren te breken, dit is nooit gelukt. Jan heeft tijdens een van de verhoren gezegd al zijn activiteiten te willen bekennen maar geen naam te zullen noemen. Op 20 april 1944 begint het proces tegen Jan Postma. Volgens sommige bronnen is hij op 31 juli in Scheveningen gefusilleerd. Waarschijnlijker is dat de executie op 25 juli 1944 te Vught heeft plaats gevonden.

Bronnen:

  • Sterbebuch 1944
  • Erelijst van gevallenen 1940-1945
  • Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland
  • De Waarheid, jaargang 4, 16 augustus 1944
  • Archief Hetty Voûte
  • Het Vrije Woord, blz. 144-145
  • Partij in het verzet, De CPN in de tweede wereldoorlog

 

Deze website maakt gebruik van cookies

Deze website maakt gebruik van geanonimiseerde cookies om jouw gebruikservaring te optimaliseren en voor de analyse van onze website. Deze cookies kun je niet uitzetten. Bij het tonen en afspelen van YouTube video's worden cookies van derden geplaatst. Deze cookies van derden kun je wel uitzetten. Klik op "Akkoord" als je akkoord gaat met dit gebruik van cookies, klik op "Aanpassen" voor meer informatie en om zelf te bepalen welke cookies deze website plaatst.

Deze website maakt gebruik van geanonimiseerde cookies om jouw gebruikservaring te optimaliseren en voor de analyse van onze website. Deze cookies kun je niet uitzetten. Bij het tonen en afspelen van YouTube video's worden cookies van derden geplaatst. Deze cookies van derden kun je wel uitzetten. Klik op "Akkoord" als je akkoord gaat met dit gebruik van cookies, klik op "Aanpassen" voor meer informatie en om zelf te bepalen welke cookies deze website plaatst.