Theodorus wordt geboren op 15 januari 1922 als oudste zoon van Johannes van Es en Catharina Vastré. Hij wordt naar zijn grootvader genoemd, en krijgt als roepnaam Dorus. Daarna komen nog acht broers en zussen. Het is een katholiek gezin in Noord-Brabant. Vader Jan is handschoenmaker, zoon Dorus schoenmaker. Het gezin verhuist naar Kaatsheuvel, en woont in de oorlog in de Stationsstraat 14. Veel inwoners van Kaatsheuvel werken in de leerindustrie, voornamelijk in schoenfabrieken. In de jaren vóór de oorlog zijn er zo’n zeventig schoenfabrieken in het dorp.

Nies
Duitsland krijgt te kampen met een gebrek aan arbeidskrachten. De mannen en jongens zijn naar het front; de lege plaatsen worden met dwangarbeiders gevuld. Een jongere broer van Dorus, Nies, werkt gedwongen in Grossingerheim in Duitsland, waar hij op 2 augustus 1943 bij een geallieerd bombardement om het leven komt. Nies is dan twintig jaar.

Voetbalwedstrijd
Dorus zit in Kaatsheuvel ondergedoken om aan de arbeidsinzet te ontkomen. In augustus 1944 waagt hij zich op zondagmiddag naar buiten om naar een voetbalwedstrijd te gaan kijken. Hij denkt dat dat geen kwaad kan. Juist die middag wordt bij het sportpark door Waalwijkse landwachters een razzia gehouden, en Dorus wordt gearresteerd. Vader en moeder Van Es worden door een dochter op de hoogte gebracht van deze arrestatie. Zij spoeden zich naar de plaats des onheils, vader Jan gewapend met een ledersnijmes. Moeder Van Es wil haar zoon ontzetten en wordt geslagen, waarop een vechtpartij ontstaat. Het geweer van één van de landwachters gaat af, waarbij de eigenaar zelf getroffen wordt. Bij een handgemeen tussen vader Jan en een landwachter, raakt het uniformjasje door het snijmes gehavend maar de drager ervan blijft ongedeerd.

Sisser
Jan en zijn zoon Dorus worden lopend naar Waalwijk overgebracht, er is naar aanleiding van deze gebeurtenis veel commotie in het dorp. Beiden worden ruw verhoord. Daarna worden zij in de marechausseekazerne in Kaatsheuvel gezet. Hier krijgen zij de gelegenheid te ontsnappen, hun celdeuren worden niet vergrendeld. Zij maken er geen gebruik van, vader Jan is er van overtuigd dat alles met een sisser zal aflopen.

Mariënhof
Het loopt heel anders. De Sicherheitsdienst wordt ingelicht, Jan en Dorus worden naar Mariënhof in Vught gebracht. De inhoud van het rapport is echter niet zo zwaar en het is de bedoeling dat beiden naar het Huis van Bewaring in Den Bosch worden overgebracht. Nog voordat het zover is wordt een aantal gevangenen uit Mariënhof naar het Kamp Vught gebracht, en gefusilleerd als represaille voor het ombrengen van een SD-agent door het verzet. Eén jaar nadat Nies in Duitsland is omgekomen, worden zijn vader en zijn broer Dorus in Vught omgebracht; 46 en 22 jaar oud.

Fusilladeplaats
Op zaterdagmiddag 20 december 1947 wordt op de fusilladeplaats een monument onthuld. Bijgestaan door twee dochters uit het gezin Van Es en twee zoons uit het gezin De Koning uit Heeze onthult Prinses Juliana het monument dat bedekt is met de Nederlandse vlag. De Prinses: “Wij gedenken op deze gewijde plek, in het kamp van Vught, hen die de dood vonden, in het bijzonder, die bij het naderen der bevrijders het leven lieten. Dit gedenkteken bij leven en sterven is als een symbool voor ons en de geslachten, die na ons komen…….”.

Zes jaar
De voor de arrestatie van Jan en Dorus verantwoordelijke landwachter wordt na de oorlog door een tribunaal tot zes jaar gevangenisstraf veroordeeld.

Bronnen:

• Sterbebuch 1944
• “StrolZaand” : De Ketsheuvel van vroeger. Jaargang 10, nummer 6 [november 1995] ISSN 1380-0183
• NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies
• “Het Huisgezin” maandag 22 december 1947