In Nederland wonen ruim 62.000 Bosnische Nederlanders. Dertig jaar na de genocide in Srebrenica zijn hun verhalen nog altijd nauwelijks gehoord. Hoe leef je verder met een oorlogstrauma, in een maatschappij die jouw verhaal niet kent, niet begrijpt of misschien zelfs niet wil zien? En wat kunnen we van deze mensen leren als we naar hen luisteren?
Elma Čavčić (30) was nog maar een baby toen een van de andere ‘safe areas’ Žepa, kort na Srebrenica, ook viel. Foto: Robin de Puy
De elf stemmen van Srebrenica is een multimediaal project dat de verhalen van Bosnische Nederlanders over de genocide centraal stelt. De aandacht richt zich tot nu toe vooral op de betrokkenheid van Nederland bij de mislukte vredesmissie en Nederlandse blauwhelmen. Maar de verhalen van eerste en tweede generatie overlevenden blijven onderbelicht. Via de podcast De elf stemmen van Srebrenica en de gelijknamige tentoonstellingen krijgen deze verhalen een blijvende plek in de Nederlandse geschiedenis en wordt het bestaande beeld verdiept en verbreed.
Vught: foto's van Robin de Puy
Gerenommeerd fotograaf en filmmaker Robin de Puy maakt de visuele vertaling. Haar werk is t/m 26 oktober te zien in Nationaal Monument Kamp Vught. Ze toont de mensen achter de verhalen, met behulp van fotografie en film. De tentoonstelling bevat een mix van portretten en beelden uit Bosnië en Herzegovina, aangevuld met korte documentaires: gelaagde verhalen die de levens van Bosnische Nederlanders toen en nu centraal stellen. Vanaf medio mei is een selectie van dit werk ook wekelijks te zien in de Volkskrant.
De Puy: 'Voor deze serie duik ik diep in de herinneringen van de geportretteerden en probeer ik verbindingen te leggen tussen het verleden en heden. Het is geen ver-van-mijn-bedshow en de urgentie is hoog. We moeten leren van de geschiedenis. Ons heden wordt immers gevormd door het begrijpen van ons verleden.'
Suad Pasalic (63) ontvluchtte als 33-jarige Srebrenica (foto Robin de Puy).
Utrecht: FOTODOK
Bij FOTODOK in Utrecht zijn de verhalen uit de podcast te ervaren in de vorm van een tentoonstelling, aangevuld met werk van onder andere Robin de Puy en een verdiepend publieks- en educatieprogramma. Meer informatie volgt.
Podcastserie
In de elfdelige podcastserie De elf stemmen van Srebrenica vertellen Bosnische Nederlanders hun persoonlijke verhaal. Genocide-expert en overlevende Alma Mustafić en journalist en Balkanexpert Marjolein Koster verweven deze verhalen met inzichten van experts op het gebied van trauma, identiteit en integratie. De serie wordt uitgebracht door OVT, het geschiedenisprogramma van de VPRO op NPO Radio 1. De podcast wordt op 21 juni gelanceerd op alle podcast-apps. Vanaf 22 juni zijn drie afleveringen te beluisteren in het programma OVT (zondag 10.00-12.00 uur).
30 jaar na Srebrenica
Op 11 juli 2025 herdenken we dat 30 jaar geleden het Bosnisch-Servische leger de VN-safe area Srebrenica innam en genocide pleegde. 8372 mannen en jongens werden vermoord, tienduizenden mensen gedeporteerd. De stad stond jarenlang onder belegering, werd beschoten en uitgehongerd. De genocide in Srebrenica geldt als de grootste oorlogsmisdaad op Europese bodem sinds de Tweede Wereldoorlog.
De herdenking op 11 juli vormt het symbolische vertrekpunt voor dit project. Daarom is gekozen voor het getal elf. Tegelijkertijd verwijst het naar de elf fases van genocide, een proces van systematische ontmenselijking met als doel het vernietigen van een bevolkingsgroep. Het project nodigt uit om deze mechanismen te leren herkennen, om de huidige maatschappij beter te begrijpen en om te kunnen reflecteren op ons handelen.
De elf stemmen van Srebrenica is mede mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds, Vfonds, K.F. Hein Fonds, Fonds 21 en Gemeente Utrecht.