Expositie 'Kruispunt Vught'

Op 11 april opende oud-gevangene Peter Molthoff de expositie met Hanne Marckmann (Go Wonder), Carl Haarnack (Anton de Kom stichting), Ingrid van Santen (dochter van Maria Jensen, de enige Deense gevangene), Adriana Magni (Kiss The Frog) en Dorien Styven (Kazerne Dossin in Mechelen). Zij plaatsten de zes objecten van de hoofdpersonen in het startpaneel. Foto Jan van de Ven

Centraal in de expositie staan de levens van zes gevangenen: Anton, Djajeng, Jane, Jules, Kam Hay en Meta. Hier zie je Raden Mas Djajeng Pratomo met zijn vrouw Stennie Gret, die hun leven samen streden tegen onrecht. Pratomo maakte deze foto in 1938 met de zelfontspanner.

Eén ding hebben de zes 'hoofdpersonen' met de andere 32.000 gevangenen van Kamp Vught gemeen: allen werden ze tijdens de Tweede Wereldoorlog opgesloten achter prikkeldraad. Om wie ze waren, wat ze geloofden of wat ze dachten, of omdat ze simpelweg niet in het ideaalplaatje van nazi-Duitsland pasten. Directeur Jeroen van den Eijnde: 'De levenslijnen van duizenden mensen van over de hele wereld kwamen in die oorlogsjaren samen in Kamp Vught. Het maakt duidelijk hoe deze plek een van de knooppunten was in een wereldwijd netwerk van vervolging en terreur.'

Aan de hand van voorwerpen die belangrijk waren in het leven van de hoofdpersonen, zoals een boek of een naaimachine (foto), volg je de route die de gevangenen aflegden. Vanuit het perspectief van de zes hoofdpersonen beluister je hun levensverhalen.

Onder hen de bekende Surinaamse verzetsman Anton de Kom (foto), maar ook nog onbekende verhalen, zoals dat van de enige Chinees of een Russische schaakliefhebber. Naast de zes levensverhalen worden in de interactieve opstelling de vaak bijzondere levensroutes van 74 andere gevangenen belicht. Mensen uit België en Duitsland, uit andere Europese landen en van nog verder weg: de Verenigde Staten, Indonesië of Marokko bijvoorbeeld.

Van den Eijnde: 'Na onderzoek weten we dat er niet 30, maar 36 verschillende nationaliteiten in Kamp Vught waren. En het verklaart ook feiten die wij voorheen nog niet konden duiden. Hoe het komt dat er 15 Italianen gevangen hebben gezeten bijvoorbeeld, een opvallend hoog aantal. Of het verhaal achter paspoorten uit landen als Ecuador, Paraguay en Honduras. Ze kwamen van over de hele wereld, van België tot Griekenland en van China tot Suriname.’

De expositie (met teksten in Nederlands en Engels) is een eigen productie van Nationaal Monument Kamp Vught en is mogelijk dankzij bijdragen van:

Foto's: Bagage van joodse gevangenen op station Vught, 23 mei 1943 (collectie NM Kamp Vught); foto met zelfontspanner, Djajeng Pratomo; Anton de Kom Stichting